125 ons Società da musica, Sent
Das Dorf Organisation Wirtschaft Veranstaltungen Vereine Aktuell Suchen

125 ons Società da musica Sent





cronica 1879 - 2004

compilada dad Armon Nuotclà


125 ons bain motiv avuonda da fermar per ün mumaint nossa cuorsa da minchadi, da laschar noss pissers e strapatschs chi stettan e da pensar davo che cha quai voul vairamaing dir.
125 ons far musica our da plaschair
125 ons allegrar ad otra glieud fond musica
125 ons quai sun 6 generaziuns chi han sunà illa musica da Sent.


Stimats preschaints

Cur ch‘eu n‘ha survgni l‘incumbensa da far üna cronica per la Società da musica Sent, schi n‘haja savü bel e da prüma chi nu sarà pussibel d‘accumplir quista lezcha propcha bain, siand chi nu sun avantman ils documaints necesaris plü vegls.

Aint il cudesch da protocols cumanzà dal 1963 esa scrit sülla prüma pagina:

Per suprastanzas venturas: Ils cudeschs vegls da protocol sun svanits tanter plattas chodas.

Uschè nu possedaina ingüns cudeschs da protocols avant l‘on 1963. Per pudair accumplir mia incumbensa n‘haja stuvü am basar be sün las fotografias veglias ramassadas da Jon Dumenic Vital aint il cudesch d‘or e dad interpretaziuns e comentars dals pacs musicants vegls chi vivan amo: Mario Nogler, Jachen Zisler, Jacob Lansel, Reto Luppi, Plasch Jann, Men Lansel, Artur Fried.


Cumün vegl avant il 1900

Il plü vegl documaint chi cumprova chi existiva üna „musica“ a Sent es quista fotografia chi datescha ca. dal 1880.


Ils musicants sün quist purtret sun: in pè da schnester: Armon Muos-cha, Ans Ans, Jöri Felix, Not Pult; in sezzas da schnester: Joannes Bischoff, Vonesch, Chasper Ans, Bergamin

Schi tuorna l‘on 1880, cur cha quista fotografia es gnüda fatta, schi as poja partir dal fat cha quists 8 musicants varan sgüra sunà insembel almain ün on avant, nempe dal 1879. Eir els varan gnü d‘imprender a sunar lur instrumaints. I dà in ögl be instrumaints da tola.

Pels prossems 21 - 22 ons nu dudina e nu vezzaina nüglia da nossa musica. Chi sun però stats activs nun esa da‘s dubitar. Dal 1910 as partecipeschna a la festa chantunala a Tusan cun 16 commembers e quai in prüma categoria, insembel cun San Murezzan, Filisur, Bonaduz, Landquart e‘ls cadets da la scoula chantunala.


Sün quist purtret vezzaina: Jacob Benderer, Peder Ruben, Peder Bassin, Men Poo, Peder Fried, Andrea Koch, Jon M. Caviezel, Jon Baumann, Jachen Werro, Barnabà ed Otto Fontana, Joannes Bischoff, Richard Frigg, Linard Guler, Töna Brunold, Peider Cantieni dirigent e bassist. I‘ns dà in ögl 2 clarinettas. Inplü ils duos bass nomnats helicons, instrumaints pratics per portar chi han servi amo blers ons a nossas musicas.

Dal 1913 as partecipescha la musica a la festa chantunala a Samedan e dal 1920 a quella da Filisur.


Filisur 1920; dirigent culla valisch es Peder Ruben

Dal 1931 esa stat a Sent la festa d‘uffants. La musica as partecipescha al cortegi tras cumün.


Avertüra da la festa a Stron


La festa districtuala da musica a Ramosch intuorn il 1940. Sco dirigent va ouravant Dumenic Mathieu. Forsa ha‘l be güdà oura??

A Domat Ems esa stat dal 1937 la festa chantunala, a la quala ils Sentiners as partecipeschan.

Als 23 avrigl dal 1939 ha manà tras la musica da Sent üna festa da musica, probabel districtuala. 11 musicas as han partecipadas.


Pronts pella concurrenza da marchar; dirigent: Chasper Sarott


Toc da gara da la musica da Sent (1939)

Il pled festiv ha tgnü sar dr. Jon Pult barmör in rumantsch e dal rapport general dals experts resorta il fat chi vegna tschernü sco tocs da gara cumposiziuns massa pretensiusas.

1939 - 1945: La seguonda guerra mundiala impedischa ün‘actività regulara. I sarà gnü sunà be pac causa il servezzan activ.


Dal 1947 as partecipescha la società per la festa chantunala a Scuol illa 3. categoria. Els tuornan cul prüm rang, insembel cun Ardez, Mustèr, Vaz Sura e Zernez.


Prouva principala pella festa a Scuol. Il mattet be uraglia davantvart es Men Valentin

Dal 1953 as partecipescha la musica da Sent a Ramosch ad üna festa dal district.

No rivain pro l‘on 1958

L‘on 1958 es stat per la musica da Sent ün on important. Fingià lönch as discurriva d‘ün‘unifuorma nouva. Fin intant s‘haja dovrà be unifuormas veglias, regaladas da societats sü da la Bassa, o dafatta chi‘s vaiva be ün chapè. Id es gnü fuormà ün comitè chi vaiva da stübgiar la fatschenda e gnir cun propostas. Bain svelt d‘eiran qua duos propostas e cun quellas eir duos partidas. Il comitè propuona da cumprar ün‘unifuorma convenzunala, dirigent Reto Luppi vezzess plü jent il custüm grischun: chotscha, tschop e chapè nair, chamisch‘alba, brastoc cotschen..... Unifuorma o custüm??? Quai es la gronda dumonda. La votumaziun ha manà al resultat a favur dal custüm cun üna vusch differenza. E quia amo ün‘anecdota: Per la munaida vaiva pisserà il parti da l‘unifuorma ed ün temp a la lunga esa gnü sunà a las prouvas separadamaing, üna saira parti custüm, üna saira parti unifuorma.

Insomma, la decisiun dal 1958 es statta pel avegnir da nossa società fich importanta. La società ha pudü tour part in seguit a numerusas festas da custüms: giò‘l Tessin, Val Gardaina, Meran, film da Heidi a Guarda, film Viamala, Basilea, Expo 1964, Domat, Turich, Basilea e l‘Olma.


La musica da Sent cul nouv custüm 1958


Cortegi tras cumün 1958

Implü esa stat fin hoz simpel da‘s decider cur chi‘d es da rizzar üna unifuorma nouva. Quai es capità dal 1974 e dal 1998. Che cumpraina? No restain vi da nos custüm.

I s‘ha lura organisà dal 1958 üna festa d‘inauguraziun dals custüms e cumbinà quella culla festa d‘uffants.


Toc general cullas musicas invidadas a l‘inauguraziun


Dirigent Reto Luppi 1958


Festa da custüms a Meran


Festa da custüms a Basilea


Registraziun dal film da Heidi a Guarda; dirigent: Reto Luppi

Quai chi reguarda il film da Heidi tut sü a Guarda: da princip d‘eira gnü giavüschà la musica da Sent pervi dals custüms (purtret). Per finir hana lura dovrà eir la part musicala culla marcha da Chalavaina dad Otto Barblan, sunada dals Sentiners.

Dal 1965 s‘inscuntra la musica da Sent cun noss vaschins ad Ischgl. Il viadi ha dürà quatter dis invezza da duos (annecdota Plasch Jann)


1966 Festa districtuala ad Ardez

1967 - 1971:

Culla musica vaja ün pa sü e giò. Müdamaint da dirigent, sparmals, sortidas.


Rico Falett ha miss in pè cun üna gronda part dals scolars ün chant avert. Quia la gruppa dals instrumaints da tola.

Dal 1972 es la festa chantunala a Samedan. La musica da Sent as partecipescha cun instrumaints nouvs e tuorna cul cranz d‘or.


Concurrenza da marchar a Samedan, dirigent: Anton Erni

I seguan ons da grond‘actività. Quia ils fats ils plü importants:

1973 Emischun culla televisiun ad Andermatt
1974 Festas da custüms a Domat e Turich.




Viadi a Heidelberg


1975 Festa chantunala Planüra da Lantsch, tuornats cul prüm rang


1976 Cooperaziun a la festa districtuala da chant a Sent


Festa districtuala a Müstair

1977 Viadi a München, per pacas pers nos char binderal Peder Bazzell


1979 Festa chantunala a Klosters, prüm rang; dirigent: Anton Erni


1980 In schner perdaina a nos paschiunà dirigent Anton Erni. El dirigia per l‘ultima jada nossa musica oura Stron al Silvester dal 1979.


Concert da Pasqua 1980


festa da giubileum da 100 ons, 1980


festa da giubileum da 100 ons, 1980, salüd dal president chantunal Ch. Cabalzar


Basilea „Grün 80“; dirigent: Jachen Erni

1983 Festa chantunala a Flem, 2. categoria, 1. rang, dirigent: Jachen Erni

1984 Festa da musica a Ftan, giubileum 75 ons


1985 Festa districtuala Zernez; binderal: Georg Koch


Cuits1985


1987 Festa chantunala San Murezzan, 2. categoria, 1. rang, dirigent: Mario Oswald


1989 Emischiun TV direct da Sent ; dirigent: Mario Oswald


1990 Viadi a Biberehren

1991 Festa districtuala a Scuol


1992 e 1993: tschainas da gala a Silvester


1995 Festa districtuala a Puschlav; dirigent: Hans Neuenschwander


1996 Di dal god Val d‘Uina


1997 Festa chantunala a Tavo; dirigent: Tumasch Melcher


Viadi Altenrhein SG


2000 Il Niculaus ans avertischa da far da bravs e da frequentar diligiaintamaing la prouvas.

2001 Festa districtuala a Müstair, dirigent: Ernest Vital


concert da Pasqua 2002; dirigent: Ernest Vital


Viadi ad Ischgl; Ils duos capos da Sent ed Ischgl, tuots duos musicants, chi per üna jada nu discuorran da la politica.


2003 Festa da giubileum Sa. Maria, dirigent: Mario Oswald


2004 Nossa musica actuala

Festas da musica

Tenor mias retscherchas ha la società tut part ad 11 festas chantunalas ed a 13 festas districtualas. Quantas prouvas, fadias e tremblarölas varà quai cuostü?

Festas da god

Uen oter tema, degn da gnir manzunà, füssan las numerusas festas da god. Glieud plü veglia s‘algorda sgüra da quellas oura Suot Crusch, aint a Plan da Porchs, plü tard giò Sur En. Diversas jadas saran stats ils musicants e lur confamiliars ils melders e forsa eir ils unics giasts. Il rechav d‘eira pel solit pitschen, mettond in relaziun cun la lavur prestada.

Dirigents

Eu less nomnar ils differents dirigents chi han dirigi la musica da Sent:
Cla Genua, Töna Brunold, Peider Cantieni, Robert Cantieni, Jon Planta, Peder Ruben, Jachen Werro, Chasper Sarott, Reto Luppi, Anton Erni, Jachen Erni, Mario Oswald, Otto Huber, Hans Neuenschwander, Tumasch Melcher, Ernest Vital e darcheu Mario Oswald.

Malavita nu possa quintar sü tuot ils presidents ed ulteriurs commembers da las suprastanzas dürant 125 ons. Eir quels han prestà gronda lavur, üna lavur chi merita ün grazcha fich.


Stimats preschaints,

davo avair vis tuot quistas fotografias e dudi quista cronica, sarat da l‘avis cha‘l böt pricipal da nossa società saja quel da‘s divertir a festas e viadis etc. Na sgüra brich! Quai sun stats be documaints chi sun avantman, sco ch‘eu n‘ha fingià manzunà al cumanzamaint.

Eu sun però persvas, cha daspö chi exista nossa società, es il böt principal amo adüna quel dad esser activ in cumün, imbellind ils differents evenimaints chi succedan regular- ed irregularmaing.


Concerts in cumün e fracziuns, cuvits, mastralias, Silvester, concerts in baselgia, nozzas, anniversaris ed oter plü.

No frequentain ca. 60 prouvas l‘on, ingiò cha no‘ns preparain musicalmaing per accumplir nossa nöbla lezcha.

Sainza paschiun e plaschair per la musica, sainza perseveranza ed idealissem nu füss nossa da musica 125 ons veglia. Sperain cha eir in nos temp modern, be furias e buolà da fusiuns e centralisaziuns, possa nossa musica exister inavant, ch‘ella possa allegrar a vegl e giuven.

Perquai eschan fich grats a tuot quels chi‘ns sustegnan inavant, in qualsia möd.

Grazcha fich per voss‘attenziun.

Armon Nuotclà